Jak zgłosić oszustwo telefoniczne? Kompletny przewodnik krok po kroku

Przyznam szczerze, że kiedyś, jeszcze na początku mojej kariery, odebrałem telefon, który na moment zamroził mi krew w żyłach. Był środek dnia, dzwonił numer identyfikujący się jako PKO BP (pamiętajmy, że numer można łatwo podrobić, czyli spoofing). Miły, rzeczowy głos, podający się za pracownika Działu Bezpieczeństwa, poinformował mnie o rzekomej próbie włamania na moje konto.

Mówił biegle, znał moje imię i nazwisko. Oświadczył, że dla “ochrony środków” muszę zainstalować specjalną aplikację do zdalnej weryfikacji. Na szczęście, w ostatniej chwili zażartowałem: “Świetnie, a od kiedy to banki proszą o instalowanie podejrzanych aplikacji?”. Wtedy usłyszałem trzask w słuchawce.

Uff. Nie dałem się nabrać, ale ta sytuacja dała mi do myślenia. Ilu ludzi, zwłaszcza starszych, lub tych, którzy w danym momencie są zmęczeni, dają się na to złapać? Według danych CERT Polska, w 2024 roku odnotowano rekordową liczbę cyberincydentów – wzrost o blisko 30% rok do roku! Oszustwa oparte na socjotechnice, często z użyciem telefonu, są niestety coraz bardziej powszechne.

Ważne!

Jeśli padliśmy ofiarą oszustwa lub byliśmy świadkami nieudanej próby – naszym obywatelskim i społecznym obowiązkiem jest to zgłosić! Nie tylko ratujemy swoje pieniądze, ale dostarczamy organom ścigania bezcennych danych, by zablokować przestępców. Nie chowajmy głowy w piasek.

1Działaj Natychmiast! Liczy się każda minuta

Jeżeli oszustwo dotyczy Twojego konta bankowego, liczy się dosłownie każda sekunda. Przestępcy działają błyskawicznie, zlecając przelewy natychmiast po uzyskaniu dostępu.

Kroki do wykonania, gdy wiesz, że pieniądze zniknęły:

Skontaktuj się ze swoim Bankiem (PRIORYTET!)

Zadzwoń na oficjalną infolinię (numer podany na stronie banku, nie ten, który podał Ci oszust!) i zgłoś, że padłeś ofiarą oszustwa. Poproś o natychmiastowe zablokowanie konta, kart płatniczych i w miarę możliwości – anulowanie wykonanych przelewów. Bank może mieć szansę na cofnięcie transakcji, zanim środki opuszczą system międzybankowy.

Zastrzeż numer PESEL

Jeśli oszust wyłudził Twoje dane osobowe (PESEL, dane z dowodu), koniecznie zastrzeż numer PESEL. Możesz to zrobić zdalnie, np. przez aplikację mObywatel lub osobiście w urzędzie gminy. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ uniemożliwia to zaciągnięcie na Twoje dane np. szybkiego kredytu.

Zbierz Dowody

Oszustwa telefoniczne często łączą się z wiadomościami SMS lub mailami z linkami. Zrób zrzuty ekranu z historii połączeń, wiadomości, podejrzanych linków i wszelkich komunikatów, które dostałeś od oszustów. Te dowody będą niezbędne dla Policji i Banku.

2Dwa Główne Kanały Zgłoszeniowe w Polsce

W Polsce mamy jasny podział na to, gdzie zgłaszać cyberprzestępczość i oszustwa. Musisz użyć obu, ale każdy służy innemu celowi.

A. Policja / Prokuratura (Kanał Formalny)

To jest ścieżka formalno-prawna, niezbędna do rozpoczęcia śledztwa i odzyskania ewentualnych pieniędzy.

Gdzie i kiedy? Udaj się do najbliższej jednostki Policji lub Prokuratury. Zgłoszenie o popełnieniu przestępstwa może być przyjęte w dowolnym miejscu, ale dla usprawnienia procedury warto to zrobić w jednostce najbliższej Twojego miejsca zamieszkania lub popełnienia oszustwa (jeśli jest to możliwe).
Co zgłaszasz? Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Oszustwa to przestępstwa ścigane z urzędu lub na wniosek poszkodowanego.
Co przygotować? Wszelkie zebrane dowody (zrzuty ekranu, numery telefonów, historię transakcji, dokumentację z banku).

Moja Obserwacja: Czasami byłem zaskoczony, jak często ludzie myślą, że wystarczy tylko zgłosić do banku. Niestety, bank bez formalnego zawiadomienia na Policji ma bardzo ograniczone pole manewru w kwestii ścigania przestępców. Zgłoszenie na Policji jest obligatoryjne, jeśli straciłeś pieniądze.

B. CERT Polska (Kanał Techniczny i Ostrzegawczy)

CERT Polska (CSIRT NASK) to państwowy zespół reagowania na incydenty bezpieczeństwa komputerowego. Zgłaszanie incydentów do CERT ma charakter prewencyjny i ostrzegawczy.

Gdzie zgłaszasz? Najłatwiej przez interaktywny formularz na stronie incydent.cert.pl lub mailowo na adres cert@cert.pl.
Co zgłaszasz? Możesz zgłosić podejrzane wiadomości SMS (tzw. smishing), fałszywe strony internetowe (phishing), a także wszelkie dane techniczne dotyczące oszustwa telefonicznego, np. link, który oszust podesłał Ci SMS-em w trakcie rozmowy.

Najważniejsze – numer 8080!

Podejrzane wiadomości SMS, w tym te, które były częścią oszustwa telefonicznego, możesz przekazać na bezpłatny numer 8080. Wystarczy użyć funkcji “Przekaż dalej” w telefonie. To pozwala ekspertom z CERT natychmiast analizować zagrożenia i blokować złośliwe domeny, chroniąc tysiące innych Polaków. Tylko dzięki zgłoszeniom SMS udało się już zablokować miliony złośliwych wiadomości!

3Nie bądź “Samotną Wyspą”: Zgłaszanie do Operatora i UOKiK

Choć Policja i CERT to filary, są jeszcze dwa punkty, które zwiększają Twoją skuteczność w walce z oszustami.

Twój Operator Komórkowy: Jeśli oszustwo dotyczyło numeru telefonu (np. nękanie, masowy spam telefoniczny), skontaktuj się ze swoim operatorem sieci (np. Play, Orange, T-Mobile). Operator może zablokować dany numer lub podjąć działania w ramach wewnętrznych regulacji.
UOKiK: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) może być pomocny, gdy oszustwa mają charakter masowej, nieuczciwej praktyki rynkowej (np. fałszywe konkursy, czy masowe nękanie). Choć nie zajmuje się on przestępstwami karnymi, jego interwencja może pomóc w zatrzymaniu nieuczciwej działalności.

Pamiętaj: Wzmocnij Własną Obronę!

Oszuści najczęściej wykorzystują socjotechnikę. Podszywają się pod instytucje, które wzbudzają zaufanie lub strach (Bank, Policja, Prokuratura). Wzmacnianie naszej świadomości to najlepsza obrona.

Zwróć uwagę na:

⏰ Presja Czasu

Oszuści zawsze każą działać “natychmiast”. Prawdziwa instytucja zawsze da Ci czas na weryfikację.

🔒 Poufne Dane

Żaden pracownik banku, Policji ani innej instytucji nigdy nie poprosi Cię przez telefon o: podanie hasła, podanie PIN-u do karty, instalację dodatkowego oprogramowania, czy przekazanie kodu BLIK “weryfikacyjnego”.

✅ Weryfikacja

Masz wątpliwości? Rozłącz się. Zadzwoń na oficjalny numer danej instytucji (znaleziony na jej stronie internetowej, a nie podany przez dzwoniącego!).

Podsumowanie i Otwarta Myśl

Walka z oszustwami telefonicznymi to zadanie zbiorowe. Za każdym razem, gdy zgłosisz incydent do CERT, każdorazowo, gdy złożysz zawiadomienie na Policji, dostarczasz kluczowy element układanki. To trochę jak walka z wirusem — im więcej próbek mają analitycy, tym szybciej stworzą “szczepionkę” (blokadę).

Niech wstyd nie będzie silniejszy od odpowiedzialności. Bycie ofiarą nie jest powodem do wstydu, ale bycie cichym świadkiem jest.

Co zrobisz inaczej, gdy następnym razem dostaniesz podejrzany telefon?

Może zapiszesz sobie w telefonie numer 8080?

Sprawdź podejrzany numer telefonu

Otrzymałeś podejrzane połączenie? Sprawdź numer w naszej bazie i zobacz, czy inni użytkownicy zgłaszali go jako spam lub oszustwo.

Sprawdź numer teraz →

TL;DR - Co zrobić natychmiast?